مقدمه:

مسیحیت یکی از ادیان سه گانه بزرگ ابراهیمی است که حدود دوهزارسال قبل از دل یهودیت برخاسته

است اما متاسفانه این  دین از دست  خوش حوادث  به دور  نماند   و  پس  از مدتی به سه  فرقه اصلی

کاتولیک،ارتدوکس و پروتستان تقسیم شد. پروتستان یکی از فرقه های بسیار مهم  مسیحیت است که از

قرن شانزدهم میلادی رسما از بدنه ی اصلی کلیسای کاتولیک جداشد و ما در این مقاله سعی میکنیم به

علل جدایی این فرقه و عقاید آنها بپردازیم.

واژه پروتستان:

پروتستان(protestant)واژه ای فرانسوی است که اززبان لاتینی آمده و بمعنای معترض است.

علت پیدایش مذهب پروتستان:

پروتستان نهضتی علیه ارتجاع مذهب کاتولیک بود.فلیسین شاله میگوید:در قرون وسطی و پس از

جنگهای صلیبی ،در اثر پیدایش افکار نوین در اروپا ، گروهی دریافتند که کلیسای رم از کلیسای اولیه

دین عیسی دور شده است . ازطرفی بعضی از پادشاهان اروپا از استیلاء روحانی پاپ رم رنج می بردند

و درصدد بودند خود را از بند پاپ رها سازند .  فشاربیش از اندازه کلیسای   کاتولیک ، وجود دستورات

بسیارسختگیرانه آن ، گرفتن  باجهای  کلان از عوام بیچاره مسیحی ، باعث تحریک مردم علیه  دستگاه

روحانی شد . این علل اخلاقی ،  سیاسی و اقتصادی در قرن شانزده میلادی اصلاحات جدیدی را در دین

ایجاد کرد . گروهی از روشنفکران ، از کلیسای رم  فاصله گرفتند  و راهی جدا ، از مذاهب کاتولیک  و

ارتدوکس را در پیش گرفتند . مارتین  لوتر از این  فرصت مناسب استفاده کرد و به مخالفت علیه دستگاه

روحانی کلیسای روم قیام کرد و سازمان کلیسای پروتستان را بوجود آورد.

کلیساهای پروتستانی

با وجود اینکه  در برخی  از مسائل  با  یکدیگر اختلاف  دارند  ولی  در برخی  از امور  با هم مشترک

هستند . آنان  نخستین  جریان  معترضی  بودند  که  تاریخ  مسیحیت  به خود میدید. خاستگاه این نهضت

کشورآلمان و رهبر آنها مارتین لوتر(1482-1549میلادی) است.

رهبران بزرگ نهضت پروتستان:

1-مارتین لوتر(1483-1546):

او کشاورززاده ی آلمانی است که با مطالعه رساله های پولس به این نتیجه رسید، نجات انسان به وسیله

اعمال میسرنمیشود ، بلکه انسان تنها با ایمان نجات می یابد .

اونامه ای  برعلیه  فساد کلیسای  کاتولیک  و فروش غفران نامه نوشت که در روز30 اکتبر1517چاپ

شد و این روز،روز آغاز نهضت اصلاح دینی نام گرفت .

2-اولریش تسونگلی(1484-1531):

اونیز موسس جنبش اصلاحات دینی درسوئیس بود و هم زمان با لوتر درمورد اصلاح دینی شروع به

موعظه کرد . او تحت تاثیر لوتر بود ولی در برخی از دیدگاهایش با لوتر موافق نبود به همین دلیل از

همان ابتدا مذهب پروتستان به دو شاخه ی لوتری و اصلاح شده تقسیم شد.او ازمردم آلمان خواست که

تمام صور و تماثیل و صلیب ها را از کلیسا بردارند و سرودها را بدون ارغنون بخوانند . او همچنین

معتقد بود که در مراسم عشاء ربانی نان وشراب علامت وجود عیسی هست نه اینکه واقعا پاره ای از

جسم و خون او باشد.او پیرو مکتب انسان گرایی اراسموس بود و برای عقل بهای زیادی قائلست ، به

همین دلیل ،معتقدبود که هیچ آموزه ای نباید با عقل تضاد داشته باشد.

3-جان کالوین (1509-1564):

او یکی از پرشورترین طرفداران نهضت اصلاحات در فرانسه بودد. مهمترین  اثر  او  کتاب مبادی دین

مسیحی است که اثر حیاتی برنهضت اصلاح دینی گذاشت.او به ژنو رفت و سازمان کلیسای اصلاح شده

ی ژنو را تاسیس کرد.او همچنین انجمن کشیشان کلیساهای اصلاح شده را پایه گذاری نمود.

فرق پروتستان:

عنوان هر فرقه :درمسیحیت عنوان هرفرقه و مذهب با عنوان کلیسای آن مشخص میشود،بعنوان مثال

فرقه لوتری با عنوان کلیسای لوتری شناخته میشود.مذهب پروتستان نیز به نوبه خود،براساس افکار و

عقاید رهبران خود،لوتر و کالوین و تسوینگلی به مرور زمان دچار انشعاباتی گردید،این انشعابها شامل پنج فرقه اصلی است که از هرکدام نیز چند فرقه منشعب می شود:

1-کلیسای لوتری یا انجیلی: هواداران  مارتین  لوتر کلیساهای  پروتستان آلمان واسکاندیناوی رادر قرن

شانزدهم تاسیس کردند. آنها معتقدند کلیسا و حکومت ازیکدیگر جداست.او فلسفه ارسطو را نادرست می

دانست،در نامه ای مشتمل بر 95 اصل فروش غفران نامه را رد کرد ، کتاب مقدس را به آلمانی ترجمه

کرد ، تعمید کودکان را الزامی می دانستند،آنها تبدیل نان و شراب را درمراسم عشاء ربانی را نمادین و

معنوی می دانستند . و نیز باید یاد آوری نمود که پاپ لوتر را تکفیر نمود.شخصی بنام  فلیپ ملانکتون

اعتراف نامه آگسبورگ را نوشت که در اصول کلیسای  لوتری  تدوین  شد  و برخی از اصول کلیسای

کاتولیک رد شد.

2-کلیسای پرسبیتری یا کالونی یا اصلاح شده: جان کالون و اولریش تسوینگلی کلیساهای اصلاحگرا را

(1531 -1484 )در سویس تاسیس کردند. آنها معتقدند براساس کتاب مقدس وجود عیسی مسیح ،حقیقی

است ، بازگشت به عهد جدید را پایه و اساس  ایمان مسیحی قرار دادند و گفتند موعظه ها باید براساس

کتاب مقدس باشد. باید تمام صور و تماثیل را از کلیسا بردارند و سرودها را بدون ارغنون بخوانند. راه

صحیح مراسم عشاء ربانی اینستکه هر فرد کردار و گفتار خود را مطابق مسیحیان صدر اول قرار دهد

و از تشریفات به حداقل اکتفا کند . نقطهء مرکزی عبادت را موعظه می دانستند. آنها برای عقل ارزش

زیادی قائل بودند بهمین دلیل معتقد بودند که هیچ آموزه ای نباید با عقل تضاد داشته باشد.جان کالون در

کتاب مبادی دین مسیحی اصول اصلاحات کلیسای کالونی را نوشت.

3-کلیسای انگلیکن یا اسقفی :این فرقه در سال 1534میلادی بر اساس اختلاف بین هنری هشتم و پاپ

بوجود آمد . (هنگامیکه پادشاه خواست همسرش را طلاق دهد پاپ نپذیرفت به همین دلیل پادشاه او را از

مقام پاپی برکنار کرد. )در این فرقه با تسامح بیشتری نسبت با کاتولیک برخورد میشود بطوریکه آنها در

تمام موارد شبیه کلیسای رم هستند جز اینکه پاپ را خطا ناپذیر نمی دانند.همچنین آنها دارای کتاب نیایش

همگانی هستند که در همهء خدمات عبادی از آن استفاده میشود.

4-کلیسای آناباتیسم: آناباتیسم یعنی غسل تعمید دوباره است .آنها معتقد بودند غسل تعمید برای افراد بالغ

است به همین دلیل تعمید نوزادان را قبول نداشتند و معتقد  بودند  شخص بعد از اینکه به سن رشد عقلی

رسید باید تعمید یابد . و تعمید نشانه ی تجربه درآمدن به دین مسیح و تعهد نسبت به شخص عیسی است.

آنها عقیده به  زندگی  گروهی  داشتند  و  به مراعات اصول اخلاقی  نیز به شدت  توصیه می کردند . و

اعضای خود را از مناصب دنیایی منع می کردند . حجیت را با کتاب مقدس می دانستند و به مکاشفه و

الهام نیز عقیده داشتند.

5-کلیسای اونیتاریانیسم یا موحدان: گروههایی ظهور کردند  که  تثلیث را با توحید و کتاب مقدس مغایر

می دانستند که از جمله آنها فرقه اونیتاریانیسم است پیشوای این گروه میکائیل سروتوس در قرن شانزدهم

است . او مصوبات  شورای نیقیه را رد کرد  و  تثلیث را کفر محض می دانست  و کتابی درباره خطای

تثلیث نوشت. آنها معتقد بودند ذات خداوند در کلمه یا عیسی بوسیله روح القدس تجلی کرد. آنها معجزات

عیسی را رد کردند و دوشیزگی مریم را نیز نپذیرفتند .

کلیساهای منشعب از فرق اصلی پروتستان: 1-کلیسای ایونجلیکال 2-کلیسای متودیست 3-کلیسای

برادران 4-کلیسای پنطیکاستی 5-پروتستانهای بنیادگرا

آئین های کلیسایی و احکام عملی و فقهی پروتستانها:

عیسی مسیح در طول زندگی بشری ، تنها  دو  آئین  وضع  نمود : یکی غسل  تعمید  و دیگری عشای

ربانی .کلیسای کاتولیک پنج آئین دیگرتایید،توبه،تدهین بیماران،انتصاب به مقام کهانت،و ازدواج رابه آن

اضافه  کرد اما کلیسای  پروتستان تنها همان دو آئین را پذیرفت. اگرچه برخی از اعمال را نیزانجام می

دهند،اما آنرا یک رسم مقدس به حساب نمی آورند . درکلیسای  کاتولیک  اصل اجرای آئین عشاء ربانی

است ولی در کلیسای پروتستان اصل موعظه کتاب مقدس است.پروتستانها در چگونگی عمل توبه نیز با

سایر کلیساها فرق دارند و از اینکه توبه کننده درمقابل کشیش بایستد واعتراف کند را نمی پذیرند، با این

عمل مخالف هستند.وهمچنین دعا برای مردگان که در کلیسا مرسوم است برای پروتستانها فاقد ارزش است.

اعیاد مذهبی پروتستانها:

اعیاد مذهبی پروتستنها با کاتولیکها یکی است. 1-روز نزول روح القدس بر حواریون 2-یکشنبه تثلیث

3-عید بدن مسیح 4- عروج حضرت مریم(ع) 5- روز همه قدیسین 6-روز همه ارواح 7- یکشنبه ورود

8-آبستنی معصومانه حضرت مریم(ع) 9-شب عید میلاد مسیح 10- روز کریسمس یا عید میلاد مسیح

مسئله رهبری کلیسا وتشکیلات اداری :

سلسله مراتب کلیسای کاتولیک بدینگونه است : 1- پاپ که در راس کلیسای  کاتولیک  قرار دارد 2-

اسقف ، هر اسقف مسئول کلیساهای یک منطقه است. 3 -کشیش  5-شماس.

درمذهب پروتستان ،هرشاخه ای دارای سازمان وتشکیلات خاص خود میباشد.تشکیلات کلیسای لوتری و

انگلیکن شبیه کلیسای کاتولیک  است  با   این  تفاوت که هیچ مقامی از مرجعیتی همپایه  پاپ برخوردار

نیست.سایر کلیساهای پروتستان نیز اکثرا بصورت محلی و مستقل اداره می شود.

کتاب مقدس:

همه کلیساها  تعداد  کتابهای  وحیانی عهد عتیق را39 کتاب و عهد جدید را27 کتاب می دانند . کلیسای

پروتستان هرفرد مسیحی را در تفسیر کتاب مقدس آزاد می داند ، درحالی که کاتولیکها آنرا منحصر به

کلیسای کاتولیک میدانند.

موضوع رستگاری:

کلیسای پروتستان ایمان را اساس رستگاری بشر می داند . و وظیفه کشیشان و خادمین کلیسا  فقط اعلام

مژده رستگاری و خدمت به  کسانی است که به این مژده ایمان می آورند اما ایشان شخصا  اقتداری  در

این رستگاری ندارند.هر فرد با شنیدن و ایمان آوردن به این پیام رستگاری ،می تواند حیات جاودانی را

مستقیما از خدا دریافت کند و خون عیسی مسیح او را از گناهانش پاک ساخته ،و شایسته زندگی ابدی می

سازد.

آخرت شناسی:

آخرت شناسی مسیحیان ریشه در «کتاب مقدّس» (عهد جدید و عهد عتیق) آنان دارد و نسبت به آخرت

شناسی یهودیان روشنتر است .  با وجود این ، در کتاب مقدّس مسیحیان درباره کم و کیف حقایق  پس

ازمرگ خصوصاً بهشت و جهنّم کمتر سخن رفته است. مطالبی که در«کتاب مقدّس» مسیحیان در باب

جهان آخرت عنوان شده، غالباً تحت عناوین گوناگونی مانندِ روز رستاخیز، کیفر و جزا، داوری، آمرزش

گناهان، ملکوت آسمان، حیات جاویدان، جهنّم و... آمده است. آخرت شناسی مسیحیان را با همه ابهاماتی

که دارد اجمالاً می­توان به شرح زیر به تصویر کشید.

مسیحیان معتقدند که ارواح آدمیان با مرگ جسمانی از بین نمی­روند، بلکه باقی می­مانند و بلافاصله برای

قضاوت و داوری اوّلیّه (داوری خاص) در محکمه عدل الهی حاضر می­شوند. این داوری بر طبق اعمال

نیک و بد افراد در زندگانی مادّی صورت می­گیرد . در این مرحله ، نیکان و پاکان به بهشت می­روند و

گناهکاران که زندگانی­ شان را در سرپیچی از امر خدا گذرانده­اند، سریعاً به دوزخ فرستاده می­شوند. امّا

کسانی که تکلیفشان مشخّص نیست، یعنی کسانی که در زندگانی زمینی­شان به گناه آلوده شده­اند و در عین

حال خالصانه توبه و اظهار ندامت کرده­اند، ابتدائاً به برزخ فرستاده می­شوندو پس از پاک شدن به بهشت

می­روند.

اما داوری نهایی (داوری عام) پس از رستاخیز مردگان انجام می­گیرد . رستاخیز مردگان زمانی روی

می­دهد که دنیا به پایان برسد و دنیا زمانی به پایان می­رسد که به خواست و اراده الهی عیسی مسیح به

عنوان داور نهایی  دوباره ظهور کند  و انجیل را تعلیم  جهانی دهد و همه یهودیان  به  آیین  مسیحیّت

بگروند.
در این رستاخیز، ارواح تمام انسان ها به همراه بدن هایشان با همه ویژگی های خود زنده می گردند و

در برابر خدا برای ارزیابی و داوری نهایی، براساس اعمالشان در زندگی دنیوی حاضر می­شوند. در

این داوری، کسانی که اعمالشان بر طبق تعالیم عیسی بوده باشد، به بهشت می روند و کسانی که بی­تقوا

و گناهکار باشند، مستوجب عقوبتند و به دوزخ فرستاده می­شوند. دوزخ مکان کیفر ابدی و جدایی دائمی

ازخداوندست و بهشت مکان یا وضع و حال سعادت­آمیز از طریق قرب الهی است.

هر دو فرقه  کاتولیک و پروتستان به جهان پس از مرگ معتقدند و اختلافشان  بر سر چگونگی رفتن به

بهشت یا دوزخ است. پروتستان ها معتقدند که همه پیروان مسیح به واسطه مسیح بعد از مرگ مستقیما به

بهشت می روند. ولی کاتولیک ها می گویند هر کسی باید بهای گناهان خود را خودش بپردازد . کاتولیک

ها  معتقدند انسانهایی که زندگی شان خالی از اشتباه نیست موقتا به برزخ می روند که مکانی برای تنبیه است .

اهمّ عقایدمشترک پروتستانها :

1-عصمت پاپ راقبول ندارند ومخالف قدرت الهی پاپ هستند.

2-ریاست پاپ رابرتمام کلیساها نمی پذیرند

3-مقام کشیشی یک مقام همگانی است.به همین علت سایمونی یعنی  (فروش مناصب کلیسایی)،که دراختیار  پاپ بود رابه رسمیت نمی شناسند.

4-عدم تجرد کشیش ها :لوتر تاکید می کرد که باید به کشیش ها اجازه زناشویی داده شود.

5--به بکارت مریم و مقدسین اعتقاد ندارند.

6--کتاب مقدس را تنها منبع و ماخذ اصول اعتقادی و اعمالی خود می دانند یعنی مومنان هیچ نیازی به وحی و الهام ندارند واصولی را که مغایر کلام مقدس خدا باشد را نمی پذیرند.

7--نوشته های پدران کلیسا نباید همطراز کتاب مقدس قرار گیرد.

8-پروتستان ها کتاب دوم مکابیان را در فهرست کتب قانونی عهد عتیق قرار نمی دهند و آن را از کتب اپوکریفایی قلمداد می کنند،زیرا تأکید این کتاب بر مسئله ی برزخ (42:12 و 46) اس

9--در رابطه با تفسیر و تبیین کتاب مقدس معتقدند که مومن به کمک روح القدس قادربه تفسیر و تبیین کتاب مقدس است، براین اساس هر مسیحی می تواند پیام کتاب مقدس را با وجدان شخصی خود دریابد.

10--کلیسای پروتستان دارای تشکیلات دموکراسی است.

11-- مراسم به زبان کشوری انجام میگیرد.

12-مومنان برای ارتباط با خدا احتیاج به روحانیون و کلیسا ندارند.

13-برای حصول نجات ،ایمان را کافی میدانند و معتقدند که نجات و رستگاری مخصوص عمل مشخص نیست و تنها از طریق فیض الهی ودرضمن ایمان پدید می آید.

14-اعتقاد به برزخ ندارند چون بحث اعتقاد به برزخ درکتب اپوکریفاست که پروتستانها آنرا قبول ندارند.

15--جهنم وجود ندارد ولی برای شایستگان در جهان دیگر،سعادت برقرار است.

16-عشای ربانی:اعتقاد دارند که نان و شراب حقیقتا و واقعا به خون و گوشت مسیح مبدل نمی شود یعنی تغییر و استحاله واقعی به بدن مسیح را انکار می کنند.

17-روح القدس از خدای پدر و هم ازخدای پسر متساویا صادر می شود.

18-خودخواهی گناه اصلی است ورستگاری در اجتناب ازغرایز است.

19- اعتراف به گناه اجباری نیست.

فهرست منابع

1-ادیب آل علی سید محمد،مسیحیت،انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم

2-اینار مولند، جهان مسیحیت ،مترجم انصاری محمدباقر-مهاجری مسیح،نشر امیرکبیر

3-مبلغی آبادانی عبدالله،تاریخ ایان و مذاهب،جلد2،نشر تاریخ ما

4-جان الدر ،تاریخ اصلاحات کلیسا،نشر بی نا

5-آرل ای کرنز،سرگذشت مسیحیت در طول تاریخ،مترجم رشدی آرمان،انتشارات ایلام

6-آلیسترمک گراث،مقدمه ای برتفکرنهضت اصلاح دینی،مترجم حدادی،دفترنشر فرهنگ اسلامی

7-ویل دورانت،تاریخ تمدن،جلد4و6

8-آشتیانی جلال الدین،تحقیقی در دین مسیح،تهران ناشر

9-توماس میشل،توفیقی حسین،کلام مسیحی،نشر حوزه علمیه قم مرکزمطالعات وتحقیقات ادیان و مذاهب

10-تونی لین،تاریخ تفکر مسیحی،انتشارات ایلام

11-لسلی دانستن،آئین پروتستان،سلیمانی عبدالرحیم،انتشارات قم

12-زیبایی نژاد محمدرضا،مسیحیت شناسی مقایسه ای،نشر مرکز

13-جان ناس،حکمت علی اصغر،

14برایان ویلسون،افشار حسن،دین مسیح،نشرمرکز

15-رابرت مک آفی بروآن،روح پروتستان،مترجم مجیدی فریبرز،نشرنگاه معاصر

16-ایزدپناه مهرداد،آشنایی با دین مسیح،انتشارات محو

17- دایره المعارف الیاده،مقاله پروتستان

18-دایره المعارف هستینگز،مقاله پروتستان